Sprawozdania za korzystanie ze środowiska należy sporządzać dwukrotnie w ciągu roku i przekazywać stosownym urzędom do końca miesiąca następującego po danym półroczu kalendarzowym, czyli do końca stycznia i do końca lipca. Sprawozdanie trzeba przesłać do właściwego urzędu marszałkowskiego, a jego kopię – także do lokalnego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Samodzielnie skalkulowane ewentualne opłaty za korzystanie ze środowiska należy wpłacić w tym samym terminie na rachunek bankowy lokalnego urzędu marszałkowskiego. Najlepiej zadzwonić do urzędu, pod który "podlega" Państwa firma i poprosić o podanie aktualnego numeru rachunku.
Jeśli suma wszystkich wyliczonych opłat za korzystanie ze środowiska za dane półrocze nie przekracza 400 zł, to NIE trzeba wpłacać tych opłat. Zwolnienie to nie dotyczy jednak obowiązku złożenia samego sprawozdania. Sprawozdanie należy sporządzić i złożyć do w/w urzędów w każdym przypadku, jeśli miała miejsce jakakolwiek emisja gazów, np. z tytułu ubytków czynników chłodniczych z grupy HCFC i/lub HFC, albo używania samochodów służbowych (spaliny).
Warto wspomnieć, że (w odróżnieniu od kar urzędowych) opłaty za korzystanie ze środowiska można wliczyć w koszty uzyskania przychodów, pomniejszając podstawę opodatkowania. Proszę pamiętać, aby sprawozdania wysyłać listami poleconymi i aby zachować potwierdzenia nadania. Podczas kontroli – inspektorzy ochrony środowiska zazwyczaj chcą zobaczyć potwierdzenia nadania tych sprawozdań.

Opłaty za emisję

Dysponując ogólną wiedzą na temat systemu opłat za korzystanie ze środowiska, jak również mając informacje kiedy i gdzie należy składać stosowne raporty, można przystąpić do opracowania wymaganych prawem „wykazów” – czyli sprawozdań za wszelkiego rodzaju emisje. Wypełnienie sprawozdań nie jest trudne. Na początku potrzebne będzie zgromadzenie odpowiednich danych, które zazwyczaj można uzyskać z działu księgowego lub z działu zajmującego się ewidencjami ekologicznymi. Niemniej jednak, aby usprawnić i ułatwić Państwu prawidłowe sporządzenie sprawozdania – przedstawiamy podsumowanie zawierające najważniejsze informacje oraz praktyczne wskazówki pomocne w wypełnianiu dokumentacji.

1. Podmiot "korzystający ze środowiska" we własnym zakresie ustala wysokość należnej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Opłaty za korzystanie ze środowiska należy uiścić do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza.
2. W terminie wnoszenia opłat, podmiot korzystający ze środowiska przedkłada marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane, które zawarte są w ewidencji prowadzonej w tym celu (por. art. 286 i 287 Prawa ochrony środowiska). Kopię tych dokumentów należy także przesłać do odpowiedniego wojewódzkiego
inspektoratu ochrony środowiska. Wykazy te powinny być składane w formie pisemnej, a "jeśli podmiot korzystający ze środowiska ma taką możliwość, wykaz powinien przedłożyć także w formie elektronicznej".
3. Nie jest wymagane uiszczanie opłat za korzystanie ze środowiska (tj. za emisję) jeśli ich półroczna wysokość nie przekracza kwoty 400 zł. Ta dyspensa z uiszczania opłat nie zwalnia jednak przedsiębiorców z obowiązku składania "sprawozdań" (wykazów), o których mowa powyżej w punkcie 2.
4. Opłata za korzystanie ze środowiska stanowi koszt uzyskania przychodu. Warto je odróżnić od ew. kar wymierzanych przez inspektorów ochrony środowiska, które nie pomniejszają podstawy opodatkowania.
5. Zgodnie z ustawą „Prawo ochrony środowiska”, za emisję odpowiedzialny jest użytkownik instalacji. W przypadku urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych – użytkownikiem instalacji najczęściej jest jej właściciel. Według wyjaśnień Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, nie ma możliwości przeniesienia z użytkownika instalacji na firmę serwisową odpowiedzialności rozliczenia się z opłat za emisję.
W każdym przypadku użytkownik instalacji powinien wykazać emisję czynnika chłodniczego w swoim sprawozdaniu oraz to on powinien zachować do ew. kontroli dowód uiszczenia opłat za korzystanie ze środowiska z tytułu emisji HCFC czy HFC.
6. Stawki opłat za korzystanie ze środowiska w 2011 r. zostały ustalone w obwieszczeniu Ministra Środowiska z 4 października 2010 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2011 (M.P.2010.074.945). Treść tego aktu prawnego dostępna jest w serwisie www Fundacji PROZON lub pod następującym linkiem: http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20100740945. Spośród opłat najczęściej dotyczących firm branży chłodnictwa i klimatyzacji, należy wymienić następujące:
- Stawki za emisję spalin samochodowych w 2011 r. podane są w tabeli J załącznika nr 2 przywołanego wyżej obwieszczenia Ministra Środowiska (M.P.2010.074.945, od str. -4412- do str. -4415-).
- Stawkę za emisję CFC (może się jeszcze sporadycznie trafić) określono w tabeli G załącznika nr 2 w/w obwieszczenia, w pkt. 15 (str. -4409-). Stawka dla CFC wynosi 170,30 zł/kg i dotyczy m.in. R11, R12, R500, R502.
- Stawka za emisję HCFC (w tym R22) została podana także w tabeli G załącznika nr 2 w/w obwieszczenia, w pkt. 16 (str. -4409-). Stawka opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu emisji HCFC w 2011 r. wynosi 53,92 zł/kg. Taka stawka dotyczy m.in. następujących czynników: R22, R123, R124, R141b, R142b, R401A, R402A, R402B, R403A, R408A, R409A.
- Uwaga! Począwszy od stycznia 2009 r. wprowadzono także analogiczną opłatę za emisję czynników z grupy HFC (tj. F-gazów). W 2011 r. wynosi ona 26,96 zł/kg. Dotyczy to m.in. R134a, R23, R404A, R407C, R410A, R417A, R419A, R422A, R422D, R424A, R427A, R507. Stawka za emisję HFC została określona w tabeli G załącznika nr 2 w/w obwieszczenia, w pkt. 64 (str. -4410-) z opisem „wodorofluorowęglowodory”.
7. Do sporządzania sprawozdań do urzędu marszałkowskiego i do WIOŚ należy używać wzoru obowiązującego od czerwca 2009 r. Aktualne formularze zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 18 czerwca 2009 r. "w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat" (Dz.U.2009.097.816). Treść tego aktu prawnego oraz wzór formularza sprawozdania można pobrać w serwisie www Fundacji PROZON lub pod następującym
linkiem: http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090970816.
8. Firmy powinny skalkulować i ewentualnie wpłacić opłaty co najmniej za ew. emisję CFC, HCFC i HFC oraz za spalanie paliw w pojazdach służbowych. Wspomniane wyżej sprawozdania/wykazy powinniście Państwo wypełnić w następującym zakresie:
a. Załącznik nr 1 do omawianego rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz.U.2009.097.816) – "Wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat" – ten dokument wypełnia się w każdym przypadku, gdy wystąpiła jakakolwiek emisja. Zakładając, że wystąpiła u Państwa choć niewielka emisja czynników chłodniczych oraz posiadacie samochody służbowe, oprócz nagłówka dokumentu, w części 1 "Wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza" należy wypełnić:
- poz. 1.1 (ad. czynniki chłodnicze): (i) podkreślając kod tabeli ("A") oraz
(ii) wpisując wysokość należnej opłaty wyliczonej w tabeli A załącznika nr 2 do w/w rozporządzenia MŚ;
- poz. 1.4 (ad. spaliny): (i) podkreślając kod tabeli ("D") oraz (ii) wpisując wysokość należnej opłaty wyliczonej w tabeli D załącznika nr 2 do w/w rozporządzenia MŚ;
- poz. I ("Wysokość opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ogółem") należy zsumować wyliczone opłaty z poz. 1.1 i 1.4.
Jeśli nie wystąpiły inne emisje (np. z tytułu poboru wód – uwzgl. w poz. 2 tabeli załącznika 1 do rozporządzenia MŚ, wprowadzania ścieków lub wód do ziemi – poz. 3, lub składowania odpadów – poz. 4), to wystarczy przepisać kwotę z wiersza poz. I do poz. "Suma opłat ogółem" na dole tabeli.
b. Załącznik nr 2 do omawianego rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz.U.2009.097.816) – "Wykaz zawierający informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (...) oraz informacje o wysokości należnych opłat)" – w opisanym wyżej przypadku należy wypełnić:
- część początkową załącznika, zawierającą głównie dane podmiotu korzystającego ze środowiska (czyli Waszej firmy);
- z tytułu emisji czynników chłodniczych CFC, HCFC i HFC: tabelę A – "Charakterrystyka źródeł powstawania substancji wprowadzanych do powietrza";
- z tytułu emisji spalin samochodowych: tabelę D – "wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych".
W tabeli należy podać zużycie poszczególnych typów paliw (w tonach, tj. megagramach – oznaczanych jako "Mg" = 1t) przez poszczególne rodzaje użytkowanych przez Państwa pojazdów. Aby wyliczyć należną opłatę za korzystanie ze środowiska w zakresie jazdy samochodami, ilość zatankowanego paliwa (wyrażoną w tonach) wpisaną w tej tabeli należy pomnożyć przez stawki opłat.
Należy przy tym pamiętać, że 1 litr paliwa NIE równa się 1 kg paliwa. Przed 2009 r. poszczególne urzędy marszałkowskie stosowały różne współczynniki przeliczenia litrów paliwa na kilogramy. Problem ten rozwiązano rozporządzeniem Ministra Środowiska z 18 czerwca 2009 r. (Dz.U.2009.097.816), w którego załączniku (str. 19, odnośnik nr 9) podano następujące wyjaśnienia przeliczników:

[cytat]
9) Zużycie paliwa wyrażone w jednostce objętości przelicza się na jednostkę masy uwzględniając, że gęstość:
- benzyny silnikowej wynosi 0,755 kg/l,
- gazu płynnego propanu-butanu wynosi 0,5 kg/l,
- sprężonego gazu ziemnego wynosi 0,74 kg/m3,
- oleju napędowego wynosi 0,84 kg/l,
- biodiesla wynosi 0,84 kg/l.
[koniec cytatu]


Zatem – na potrzeby sporządzenia sprawozdania – aby przeliczyć litry na tony należy:
- pomnożyć litry zakupionego paliwa przez odpowiedni w/w współczynnik – wówczas otrzymamy ilość paliwa w kilogramach,
- a następnie podzielić wynik przez 1.000 (jeden tysiąc) – wówczas otrzymamy ilość paliwa w tonach, czyli w megagramach oznaczanych jako Mg.

Artykuł pochodzi z nr 7/2011 Ekokuriera - biuletynu informacyjnego Fundacji Warstwy Ozonowej PROZON
Źródło: Fundacja Ochrony Warstwy Ozonowej PROZON