Odpowiada:
Michał Dobrzyński (aveECO), ekspert w zakresie legislacji dot. czynników chłodniczych
 

Odpowiadając najkrócej:

  • nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji według wspomnianego wzoru, gdyż R410A nie jest substancją kontrolowaną, tylko czynnikiem z grupy HFC, tj. F-gazem;
  • aktualnie nie ma obowiązku prowadzenia kart urządzenia dla opisanych urządzeń, gdyż każde z nich zawiera mniej niż 3 kg czynnika HFC;
  • na urządzeniu powinna być zamieszczona informacja o rodzaju i ilości F-gazu zawartego w urządzeniu – czyli, że jest tam 1,5 kg czynnika R410A oraz adnotacja zawiera fluorowane gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto.

Uzasadnienie

1. Przywołany wzór dokumentu dotyczy – jak sama nazwa wskazuje – ewidencji stosowania czynnika chłodniczego, będącego substancją kontrolowaną, czyli substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO).

a. Obowiązek prowadzenia takiej ewidencji i przesyłania stosownego sprawozdania (kopii ewidencji) do BOWOiK raz na rok jest niezależny od ilości stosowanej substancji kontrolowanej, nawet jeśli byłby to tylko 1 kg.

b. Niemniej jednak, prawo NIE wymaga stosowania takiego wzoru ewidencji w odniesieniu do czynników z grupy HFC, bezpiecznych dla warstwy ozonowej.

2.  Zgodnie z przepisami, substancjami kontrolowanymi są czynniki chłodnicze z grupy CFC i HCFC wymienione w załączniku do unijnego Rozporządzenia PEiR nr 1005/2009. Są to więc np. R12 (CFC-12, ale raczej już rzadko spotykane) oraz R22 (HCFC-22) i różne mieszaniny zawierające R22 (np. R401A/B, R402A/B, R408A/B, R409A/B – dziś również bardzo rzadko spotykane w Europie).

3. Według obowiązującej polskiej ustawy o SZWO (z 2004 r., a aktualny tekst jednolity jest w Dz.U. z 2014 poz. 436), do prowadzenia takiej ewidencji są zobowiązane podmioty używające substancji kontrolowanych.

a. Według art. 2 pkt. 2) przywołanej ustawy o SZWO, używanie substancji kontrolowanej oznacza produkcję, przywóz, wywóz, wprowadzanie do obrotu, stosowanie, odzysk, recykling, regenerację lub unieszkodliwianie substancji kontrolowanych w rozumieniu przepisów prawa Unii Europejskiej dotyczących substancji kontrolowanych. 

b.  W unijnym Rozporządzeniu nr 1005/2009 o SZWO (w art. 3 pkt. 21) znajduje się definicja stosowania substancji kontrolowanych: stosowanie – oznacza wykorzystywanie substancji kontrolowanych lub nowych substancji do produkcji, konserwacji lub serwisowania, w tym do ponownego napełniania produktów i urządzeń lub do innych procesów.

4.  Z powyższych zapisów wynika, że jeśli operator urządzeń nie prowadzi serwisu urządzeń zawierających HCFC siłami własnych pracowników, to NIE jest zobowiązany do prowadzenia w/w ewidencji. Ewidencję taką powinna prowadzić firma serwisowa, która dokonuje m.in. odzysku tego czynnika (dotyczy tylko SZWO, nie dotyczy HFC) i to ona powinna wysyłać roczne sprawozdania do Biura Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu działającego w ramach Instytutu Chemii Przemysłowej w Warszawie.

5.   Czynnik R410A (vel HFC-410A) nie jest substancją kontrolowaną, lecz tzw. F-gazem. Wykorzystywanie czynników HFC do końca 2014 r. uregulowane jest w unijnym Rozporządzeniu nr 842/2006, a od stycznia 2015 r. – w nowym Rozporządzeniu PEiR nr 517/2014.

6.  Powyższe zasady nie zmieniają faktu, że operatorzy urządzeń powinny też prowadzić "jakąś" ewidencję F-gazów - na potrzeby rozliczania się z tzw. opłat za korzystanie ze środowiska z tytułu ewentualnej emisji czynników chłodniczych.

a.   Obowiązek ten wynika z ustawy Prawo ochrony środowiska i dotyczy wszystkich syntetycznych czynników chłodniczych, w tym CFC, HCFC i HFC (czyli także R410A).
b.   Ustawodawca nie narzucił sposobu ewidencjonowania, więc operator ma w tym zakresie wolną rękę.
c.   W 2014 r. opłata za emisję każdego kilograma czynnika R22 wynosi blisko 60 zł, a za 1 kg czynnika z grupy HFC – blisko 30 zł, więc przy dużych ilościach czynnika, emisja może być dość kosztowna. Zaznaczam, że ww. opłata należna jest za emisję, a nie za napełnianie urządzeń czynnikiem.

d.  Zatem, gdy firma serwisowa prowadzi konserwację urządzeń operatora i w trakcie tych prac okaże się, że wystąpiła emisja – to należy ten fakt zgłosić operatorowi, aby uwzględnił tę emisję w swoim rocznym sprawozdaniu za korzystanie ze środowiska. Firma serwisowa powinna także dokonać stosownych adnotacji o emisji i o przeprowadzonych działaniach serwisowych w karcie urządzenia, która jest obowiązkowa dla urządzeń/instalacji zawierających 3 kg lub więcej czynnika HCFC lub HFC.
e.   Dla przykładu, jeśli w serwisowanym urządzeniu było 5 kg czynnika R410A, a technik podczas serwisu stwierdzi nieszczelność, zlokalizuje ją, odzyska tylko 3 kg czynnika, usunie nieszczelność, wpuści te 3 kg czynnika z powrotem, przepuszczając go przez filtry (dokona tzw. recykling) i wreszcie – dopuści 2 kg nowego czynnika, to oznacza, że wyemitowane zostały 2 kg czynnika HFC. Tę emisję operator musi uwzględnić w swoim dorocznym sprawozdaniu za korzystanie ze środowiska.

f.  W analogicznym przypadku, jeśli te 3 kg odzyskanego czynnika zostałyby przekazane do utylizacji, a do instalacji wpuszczonoby 5 kg całkiem nowego czynnika, emisja pozostaje taka sama – czyli 2 kg.

Po więcej informacji na temat procedur oraz obowiązków natury prawno-ekologicznej związanych z użytkowaniem urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz ze stosowaniem czynników chłodniczych, zapraszam na www.aveECO.pl/szkolenia.


O autorze

Założyciel firmy doradczo-szkoleniowej aveECO, specjalizującej się w legislacji ekologicznej dotyczącej branży chłodnictwa i klimatyzacji.

Autor licznych publikacji i procedur w zakresie stosowania czynników chłodniczych; prelegent na wielu seminariach poświęconych w/w tematyce; konsultant obecnie obowiązującej i nowo przygotowywanej legislacji dot. substancji kontrolowanych oraz gazów fluorowanych (F-gazów) – współpracujący z polskimi ministerstwami oraz organami Unii Europejskiej. Był wieloletnim Prezesem Zarządu Fundacji PROZON, z którą związany był przez ponad 14 lat oraz Dyrektorem Krajowego Forum Chłodnictwa Związku Pracodawców.

Kontakt:

tel. 664-601-100
e-mail: michal.dobrzynski@vp.pl, info@aveECO.pl
www.aveECO.pl