Meble chłodnicze - charakterystyka, zasady doboru, eksploatacja

Zapotrzebowanie zimna może być określane indywidualnie dla poszczególnych mebli, a dla mebli, które stanowią typoszereg np. regały chłodnicze w odniesieniu do 1 m bieżącego mebla. Określenie wydajności chłodniczej dla mebli przeznaczonych do przechowywania określonego asortymentu towaru następuje na podstawie bilansu energii w oparciu o następujące parametry wyjściowe:
- temperatura pracy mebla chłodniczego ti;
- parametry otoczenia ta, ρa przy których dany mebel chłodniczy będzie pracować.

W niniejszym artykule dokonano przeglądu aktualnie produkowanych lad, regałów i szaf chłodniczych oraz wysp mroźniczych. Przedstawiono ważniejsze dane techniczne i na tym tle omówiono sposoby zasilania w energię chłodniczą. Wskazano kryteria obowiązujące przy doborze mebli chłodniczych dla obiektów handlowych.
Omówiono zasady eksploatacji urządzeń i instalacji chłodniczych zasilających meble chłodnicze.

Rys. 1. Lada chłodnicza Lhotse 03 lrmy JBG 2 [2];
lada na górze rysunku przeznaczona do sprzedaży samoobsługowej,
lada na dole rysunku do sprzedaży z obsługą tradycyjną

Charakterystyka mebli
Spośród stosowanych mebli chłodniczych można wyróżnić następujące rodzaje, różniące się niekiedy jedynie nazewnictwem w zależności od producenta:
- lady bądź witryny chłodnicze,
- regały chłodnicze,
- wyspy, gondole bądź bonety mroźnicze,
- szafy chłodnicze.
Wymienione rodzaje mebli znajdują zastosowanie w obiektach handlowych i usługowych różnej wielkości i oferujących różny asortyment. O wyborze danego typu mebla decyduje jego przeznaczenie, w tym asortyment przechowywanych towarów oraz charakter prowadzonej działalności – samoobsługowa lub z obsługą, przy czym również ważne są względy estetyczne.
W oparciu o wyroby wybranych polskich producentów przedstawiono cechy i charakterystykę techniczną mebli chłodniczych.

Rys. 2. Lada chłodnicza Grazia 01 lrmy JBG 2 [2]

Przeznaczenie i budowa
Meble chłodnicze są przeznaczone dla sklepów spożywczych, mięsnych oraz cukierniczych.
Lady chłodnicze przedstawiono przykładowo na rysunkach 1 i 2. Kształt lady jest zależny od systemu sprzedaży w danej placówce handlowej tzn. z obsługą lub samoobsługowy. Na przykład wersja lady Lhotse 03 firmy JBG 2 z wysoką szyb ą (rys. 1) jest przeznaczona do sprzedaży z obsługą, a z niską szybą jest przystosowana do sprzedaży samoobsługowej.
Obudowy mebli chłodniczych czyli cokoły i panele przednie, wykonane są z blachy stalowej ocynkowanej pokrytej farbą o dowolnym kolorze. Ściany boczne lad wykonane są ze specjalnego tworzywa sztucznego ABS izolowanego pianką poliuretanówą (rys. 2), a w pozostałych meblach z blachy stalowej ocynkowanej. Podstawowym materiałem izolacyjnym w meblach jest pianka poliuretanowa, którą są izolowane wszystkie przestrzenie z przechowywanym towarem. Półki w meblach wykonuje się ze stali nierdzewnej lub stali malowanej proszkowo. W regałach i szafach chłodniczych oraz wyspach mroźniczych poliuretan znajduje się w ściankach bocznych i tzw. skorupie. Powierzchnie ekspozycyjne wewnątrz lad wykonane są ze stali nierdzewnej lub galwanizowane i malowane proszkowo. Blaty robocze montuje się ze stali nierdzewnej, granitu lub postformingu.
Konfiguracja szyb jest dostosowana do kształtu mebla. Szyby są oprawione w aluminium i osuszane w czasie pracy lady. Na szybach niektórych typów lad po stronie zewnętrznej, na życzenie odbiorcy, montuje się poziome półki ze stali nierdzewnej umożliwiające powiększenie ekspozycji towaru.
Lady posiadają budowę modułową, co umożliwia łączenie ich w dowolne ciągi proste lub o innych konfiguracjach, dostosowanych do wielkości i kształtu pomieszczenia handlowego lub usługowego. Niektórzy producenci wykonują lady dwukomorowe, co pozwala na przechowywanie co najmniej dwóch grup asortymentów towarów w jednej ladzie. Na życzenie odbiorcy istnieje możliwość wyposażenia lady w przegrodę ruchomą, dzięki której można dowolnie ustalać przestrzenie ekspozycji dla różnych grup towarów. Większość firm jest producentem nie tylko lad prostych, ale również różnych typów witryn chłodniczych narożnych, które umożliwiają łączenie ich w zestawy o różnych kształtach (rys. 3).
Nietypowym meblem chłodniczym jest połączenie szafy mroźniczej z gondolą typu Mix (rys. 4), wyposażone w dwa niezależne układy chłodnicze, zasilane przez agregat zewnętrzny.
Lady i regały wykonywane w formie modułowej, są przystosowane do łączenia w ciągi chłodnicze o różnych konfiguracjach. Wyspy mroźni cze natomiast mogą być również ustawiane w większe zestawy.

Rys. 3. Lada narożna typ WN lrmy Cold [3]

Zakresy temperatury i obieg powietrza chłodzącego
Zakresy temperatur w meblach chłodniczych czy mroźniczych dostosowane są do asortymentu przechowywanych towarów.
W celu zachowania odpowiedniej jakości przechowywanych produktów wymagane są temperatury i wilgotności zestawione w poz. [5]. Niektóre typy mebli chłodniczych
wykonywane są w kilku wersjach, co związane jest z jednym, dwoma lub trzema zakresami temperatur pracy. Z temperaturami pracy mebla związany jest system obiegu powietrza w jego wnętrzu. Rozróżnia się tzw. chłodzenie statyczne polegające na grawitacyjnym ruchu powietrza wywołanym różnicą gęstości w następstwie różnych temperatur powietrza. O zastosowaniu tego systemu obiegu powietrza decyduje wielkość mebla, jego kształt i zakres temperatury pracy. Znacznie skuteczniejszą metodą chłodzenia lub utrzymywania produktu w stanie zamrożonym jest wymuszony obieg powietrza za pomocą wentylatora tzw. chłodzenie dynamiczne. Przy większych prędkościach opływu przechowywanych towarów przez schłodzone powietrze znacznie większe są współczynniki przejmowania ciepła i tym samym skuteczniejsze jest schładzanie towaru.
Zakresy temperatur chłodzenia czy mrożenia przedstawiono na przykładzie lad chłodniczych przedstawionych poniżej:
- lady o jednym zakresie temperatury: t = 1÷5oC – chłodzenie dynamiczne, Lhotse 03 (JBG 2) rys.1, t = 1÷10oC – chłodzenie statyczne, Grazia 03 (JBG 2), t = 6÷14oC – chłodzenie dynamiczne LDE 03/LDE 04/LDE 05 (JBG 2)
– lada cukiernicza z regulacją wilgotności rys. 5, t = 2÷8oC – chłodzenie statyczne, WSG,
WSGSP (Cold), t = 1÷10oC – chłodzenie statyczne, LCA Andromeda (ES SYSTEM K);
- lady wykonywane w dwóch wersjach o dwóch zakresach temperatury: opcje lady mroźniczej serii W firmy Cold, t = 0÷–6oC – chłodzenie grawitacyjne; t = –6÷–12oC – chłodzenie grawitacyjne; – wersje lady cukierniczej LCC CARINA, (ES SYSTEM K),
t = 6÷14oC – chłodzenie dynamiczne z regulacją wilgotności; t = 2÷8oC – chłodzenie dynamiczne;
- lady wykonywane w wersji chłodzącej i mroźniczej o trzech zakresach temperatury – lada Grazia 03 (JBG 2): t = 1÷10oC – chłodzenie statyczne; t = 1÷5oC – chłodzenie dynamiczne;
t = –25÷–18oC – chłodzenie dynamiczne.

Rys. 4. Szafa mroźnicza z gondolą typu MIX lrmy JBG 2 [2]

Agregaty chłodnicze i stosowane czynniki chłodnicze
Wymaganą temperaturę powietrza wewnątrz lad chłodniczych uzyskuje się dzięki pracy agregatów chłodniczych.
Istnieją dwie metody zasilania mebli w chłód, określone ściśle przez producenta, przy użyciu agregatu wewnętrznego lub zewnętrznego.
Czynnikami decydującymi o doborze rodzaju mebli i tym samym wyborze sposobu zasilania są:
- wielkość obiektu handlowego,
- ilość i asortyment towaru,
- ilość i rodzaj mebli zamontowanych w obiekcie handlowym,
- wielkość kosztów inwestycyjnych.
Agregaty wewnętrzne wbudowane są bezpośrednio w mebel chłodniczy, najczęściej w jego dolną część, a rzadziej w górną, jak np. w szafie chłodniczej Topaz firmy JBG 2 (rys. 6). Do ich pracy niezbędne jest jedynie źródło zasilania elektrycznego.
Pod pojęciem agregatu zewnętrznego uważa się zasilanie z instalacji chłodniczej podłączonej do agregatu o większej mocy, zlokalizowanego w odrębnym pomieszczeniu – maszynowni chłodniczej.
Moc chłodnicza agregatu lub agregatów jest zależna od ilości, rodzaju i wielkości przyłączonych mebli chłodniczych. Takie rozwiązania stosuje się w obiektach handlowych o średniej i dużej wielkości, supermarkety i hipermarkety. Ogólne zasady eksploatacji agregatów zasilających meble chłodnicze zostaną omówiono w dalszej części tego artykułu.
Urządzenia chłodnicze zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne pracują przy wykorzystaniu różnych czynników chłodniczych.
O rodzaju czynnika decyduje producent mebli w zależności od zastosowanych urządzeń w agregacie oraz wymaganych parametrów pracy mebla. Cytowane w artykule firmy stosują przykładowo następujące czynniki w meblach chłodniczych:
- R 404A, R 507 – lady, wyspy mroźnicze, urządzenia typu MIX oraz R404A, R507 – regały chłodnicze, firma JBG 2;
- R 507 – lady, regały i szafy chłodnicze wyposażone są w jednostopniowe, sprężarkowe agregaty wewnętrzne – firma Cold;
- R 404A i R 507 – lady, regały i wyspy mroźnicze zasilane z agregatu wewnętrznego lub zewnętrznego – firma ES SYSTEM K.

Rys. 5. Lada cukiernicza LDE 05 Elegant [2]

Automatyka i sterowanie
Częstotliwość załączeń i czas pracy agregatu lub samego parownika przyłączonego do instalacji zewnętrznej są zależne od temperatur panujących wewnątrz mebla. W meblach wyposażonych w agregaty wewnętrzne załączanie odbywa się na podstawie impulsów pochodzących od termostatów mechanicznych lub elektronicznych zamontowanych
wewnątrz mebla. W ladach cukierniczych producenci stosują dodatkową kontrolę wilgotności.
W wyspach mroźniczych (JBG 2) czy szafie mroźniczej z gondolą typu MIX (rys. 4) zasilanych z instalacji zewnętrznej urządzeniami sterującymi pracą parowników są
sondy temperatury typu NTC lub PTC. Odszranianie mebli chłodniczych odbywa się automatycznie. Lady firmy ES SYSTEM K posiadają termostaty elektroniczne z automatycznym odszranianiem. Na przykład regał Medium 05 (JBG 2) jest wyposażony w układ automatycznego odparowania skroplin.

Rys. 6. Szafa chłodnicza TOPAZ z agregatem na górze [2]

Wyposażenie standardowe i dodatkowe
W celu podniesienia jakości ekspozycji przechowywanego towaru meble chłodnicze są wyposażone w oświetlenie wewnętrzne o różnych barwach i odcieniach, stosownie do życzeń odbiorcy.
Meble mogą posiadać to jako wyposażenie dodatkowe lub opcjonalne. W zależności od wymagań odbiorcy, szafy chłodnicze mogą być wyposażone w następujące rodzaje drzwi: skrzydłowe pełne, skrzydłowe przeszklone albo przesuwne przeszklone. Szafa z drzwiami pełnymi jest wyposażona w wyłącznik krańcowy zatrzymujący pracę wentylatora i załączający oświetlenie w momencie otwarcia drzwi (Topaz JBG 2). Niektórzy producenci na zamówienie odbiorcy montują w swoich meblach półki szklane. W celu lepszej ekspozycji produktów w niektórych meblach chłodniczych stosuje się siatki, kosze, kaskady ekspozycyjne oraz lustra boczne np. regały Alpy 02/04 i Andy 03/05 (JBG 2).
Regały chłodnicze wyposażane są standardowo lub opcjonalnie w żaluzje nocne, zasuwane ręcznie lub automatycznie, a wyspy mroźnicze tzw. nocne pokrywy (wyspa Calypso firmy ES SYSTEM K). Oba te elementy ograniczają zyski ciepła z otoczenia w meblach chłodniczych
podczas nocnych przerw w działalności handlowej. Walory estetyczne mebli chłodniczych podnoszą elementy dekoracyjno-wykończeniowe przestrzeni sklepowej.

Rys. 7. Regał chłodniczy Andy 03/05 lrmy JBG 2 [2]

Zasady doboru mebli chłodniczych
O doborze rodzaju, gabarytach i wielkości mocy chłodniczej mebla dla konkretnego obiektu handlowego decydują następujące czynniki:
• Wielkość sklepu:
– sklepy małe o ograniczonym asortymencie towaru są wyposażane najczęściej w pojedyncze meble różnego rodzaju (lady, regały oraz szafy) z agregatami wewnętrznymi,
– sklepy średniej (supermarkety) i dużej wielkości (hipermarkety) są wyposażane w zespoły mebli tego samego rodzaju, łączone w tzw. ciągi chłodnicze. Zasilanie mebli odbywa się z jednej lub kilku instalacji chłodniczych zainstalowanych w obrębie sklepu i podłączonych do maszynowni chłodniczych znajdujących się w odrębnych pomieszczeniach na zapleczu sklepu;
• Względy estetyczne;
• Asortyment towarów sprzedawany w danym obiekcie handlowym.
Pod względem asortymentu towary wymagają przechowywania w dwóch szerszych zakresach
temperatur:
– temperatury dodatnie o zakresie od 0÷14oC,
– temperatury ujemne o zakresach od –25÷–18oC lub od
–12÷0oC (lady i wyspy mroźnicze),
• Rodzaj sprzedaży: z obsługą (tradycyjna) lub samoobsługowa,
• Moc chłodnicza.
W meblach z agregatem wewnętrznym dla zadanych warunków pracy tj. asortymentu i ilości towaru wynikającej z jego pojemności użytkowej, temperatury powietrza wewnątrz mebla oraz parametrów otoczenia, producent sam dobiera i montuje agregat o odpowiedniej mocy chłodniczej.
Przykładowe minimalne i maksymalne wielkości wydajności chłodniczych zależnie od wymiarów gabarytowych i ilości odmian w danym typie modułów mebli chłodniczych mogą wynosić:
- lady np. 494 i 634W (Cold), 510 i 1240W (Cold), 465 i 860W (ES SYSTEM K),
- regały np. 1221 i 3200W (Cold), 1115 i 2100 W (ES SYSTEM K), 1550 i 2320 W (ES SYSTEM K),
- szafy np. 494 i 634 W (Cold),
- wyspa mroźnicza 2115 i 2575 W (ES SYSTEM K).
W meblach z zasilaniem zewnętrznym (agregat zewnętrzny), podłączonych do wspólnej instalacji, należy w oparciu o bilans energii dla każdego z nich, wyznaczyć zapotrzebowanie na moc chłodniczą, co po podsumowaniu wartości mocy dla wszystkich mebli pozwoli na określenie mocy maszynowni chłodniczej.
Bilans energii dla każdego mebla można wyznaczyć na podstawie zysków ciepła. Zyski ciepła występujące w meblach chłodniczych można zakwalifikować do dwóch grup:
- Grupa I – zyski ciepła spowodowane oddziaływaniem warunków otoczenia na mebel chłodniczy,
- Grupa II – zyski ciepła wynikające z pracy urządzeń i dodatkowego wyposażenia znajdującego się wewnątrz mebli chłodniczych.

W grupie I o wielkości zysków ciepła decyduje różnica temperatur między powietrzem otaczającym a warunkami panującymi (wymaganymi) wewnątrz mebli chłodniczych. Należą do nich:
Q1 – zyski ciepła przez izolowane termicznie ścianki mebli chłodniczych,
Q2 – zyski ciepła przez otwartą część mebla oraz przez zasłonę powietrzną (indukcja ciepła i powietrza wilgotnego z otoczenia),
Q3 – zyski ciepła przez promieniowanie otoczenia na produkty spożywcze składowane w meblu chłodniczym.
W grupie II uwzględniono zyski ciepła od zainstalowanych wewnątrz mebli urządzeń i wyposażenia dodatkowego:
Q4 – zyski ciepła od oświetlenia działającego w przestrzeni chłodzonej mebla,
Q5 – zyski ciepła od znajdujących się w przestrzeni chłodzonej silników elektrycznych
wentylatorów, przewodów o wysokiej temperaturze powierzchni itp.,
Q6 – zyski ciepła w procesie oszraniania.
Po uwzględnieniu wszystkich zysków ciepła bilans energii dla mebli chłodniczych wyrażono zależnością:

Ten bilans zysków ciepła można wyznaczyć dla stanu ustalonego dla okresu 24 godzin, przy uwzględnieniu również cyklicznych zysków ciepła na skutek odszraniania. Stan ustalony lub stan równowagi jest praktycznie osiągalny, jeśli tylko proces chłodniczy (zdefiniowany przez
temperaturę i charakterystyczne poziomy ciśnień ) kilkukrotnie dokładnie kolejno się powtórzy.
Wydajność chłodniczą agregatu wyznacza się z zależności [1,6]:

gdzie:
nd – liczba odszronień w ciągu doby,
τdj – czas trwania jednego oszraniania

Zapotrzebowanie mocy chłodniczej Po mb na 1 mb długości mebla określa się ze wzoru:

L – długość ciągu chłodniczego, [m]
Po zsumowaniu wartości Po poszczególnych mebli obliczonych wg zależności (1÷3) i uwzględnieniu strat w samej instalacji chłodniczej można wyznaczyć całkowitą moc chłodniczą maszynowni.
Szczegółowe metody obliczenia poszczególnych zysków ciepła przedstawiono w poz. [1].

Eksploatacja mebli – odszranianie i oszczędność energii
Odszranianie
Meble chłodnicze z wbudowanym agregatem wewnętrznym nie wymagają praktycznie żadnej ingerencji w układ sterowania z wyjątkiem nastaw temperatur pracy i parametrów odszraniania parownika.
Prawidłowy proces odszraniania jest również bardzo ważny w eksploatacji ciągów mebli chłodniczych zasilanych z agregatów zewnętrznych. W takim przypadku cały ciąg mebli powinien rozmrażać się w tym samym czasie. Należy wówczas jeden ze sterowników zaprogramować jako nadrzędny, a pozostałe jako podrzędne (termostaty końca odszraniania).
Sterownik nadrzędny podaje informacje o początku odszraniania do pozostałych sterowników w danym ciągu mebli i proces rozpoczyna się we wszystkich jednocześnie. Ta zasada jest również bardzo istotna przy meblach mroźniczych.
Metody odszraniania dla mebli o różnych zakresach temperatur przedstawiono poniżej:
1. Meble chłodnicze o temperaturze przechowywania towaru w zakresie od 6÷8oC (np. przechowywanie artykułów mleczarskich).
Meble o tym zakresie temperatur praktycznie nie wymagają odszraniania za pomocą grzałek elektrycznych. Odszranianie odbywa się za pomocą powietrza przepływającego przez parownik; w czasie odszraniania wyłączane jest tylko chłodzenie, tzn. nie otwierają się zawory elektromagnetyczne na przewodzie ciekłego czynnika lub wyłączany jest agregat.
2. Meble chłodnicze o temperaturze przechowywania towaru w zakresie 2÷0oC.
Te meble powinny być wyposażone w grzałki elektryczne do odszraniania.
W czasie odszraniania wyłączane jest chłodzenie i załączają się grzałki, które dodatkowo ogrzewają powietrze obiegowe przepływające przez parownik i wspomagają w ten sposób proces odszraniania. Proces ten powinien zakończyć się, gdy blok chłodnicy osiągnie temperaturę w zakresie 4÷8oC.
3. Meble do przechowywania artykułów zamrożonych o temperaturach przechowywania w zakresie –22 ÷ –18oC.
Należy rozpatrzyć tutaj dwa przypadki. Przy meblach z otwartą przestrzenią ekspozycyjną (np. gondole mroźnicze) wentylatory parownika pracują cały czas, nawet w czasie odszraniania. W przypadku szaf mroźniczych w czasie odszraniania wentylatory parownika zostają wyłączone.

Rys. 8. Zyski ciepła w meblach poziomych [6]

Oszczędność energii
Instalacja chłodnicza zasilająca meble powinna być tak dobrana i skonfigurowana, aby jej eksploatacja była możliwie jak najtańsza. Zatem przy wyborze systemu chłodniczego należy zwrócić uwagę na jej energochłonność. Środki przeznaczone na instalację, która będzie zapewniała sprawne i ekonomiczne działanie całego systemu mogą zwrócić się bardzo szybko, co mogą wykazać poniżej wyszczególnione wskazówki i uwarunkowania techniczno-ekonomiczne.
Energooszczędna instalacja powinna spełniać:
1. Układ odzysku ciepła w instalacji.
Ciepło skraplania, które jest usuwane do otoczenia jako odpadowe, może być wykorzystane na przykład do podgrzewania ciepłej wody użytkowej lub powietrza w układzie klimatyzacyjnym.
2. Przesunięcie wartości zadanej w sterownikach sprężarek.
W celu ograniczenia poboru energii przez sprężarki przy zmniejszonym zapotrzebowaniu mocy chłodniczej w porze nocnej, przy wyłączonym oświetleniu w meblach i zasłoniętych
roletach można podnieść temperaturę parowania czynnika chłodniczego o kilka stopni. Taki zabieg zapewnia utrzymanie temperatur w meblach na zadanym poziomie i znacząco zmniejsza pobór energii.
3. Rolety w regałach chłodniczych i pokrywy w gondolach mroźniczych.
Zasłonięcie rolet w meblach, podczas zamknięcia sklepu, znacząco wpływa na zmniejszenie wymiany ciepła i mieszania się powietrza zimnego z wnętrza mebla z ciepłym z otoczenia.
4. Sterowanie odszranianiem.
Po przeprowadzeniu odszraniania chwilowe zapotrzebowanie na moc chłodniczą wzrasta na krótki okres czasu, dlatego godziny załączenia odszraniania parowników na poszczególnych
ciągach mebli, powinny być tak dobrane, aby proces ten nie zachodził na wszystkich ciągach jednocześnie, lecz był przesunięty w czasie dla poszczególnych grup odbiorników.
Wymaga to zastosowania centralnego sterownika odszraniania lub sterowników z czasem rzeczywistym umożliwiającym dokładne określenie godziny początku odszraniania.
5. Podgrzewanie elementów mebli.
Pewne elementy mebli takie jak listwy cenowe, szyby, ościeżnice drzwi w meblach mroźniczych itp. są podgrzewane, aby zapobiec wykraplaniu pary wodnej z powietrza. Temperatura punktu rosy zależna jest od temperatury i wilgotności otaczającego powietrza.
Po zastosowaniu regulatorów podgrzewania zmniejszy się zarówno pobór mocy elektrycznej przez same elementy grzejne jak i moc chłodnicza niezbędna na odprowadzenie dostarczonego ciepła.
6. Zastosowanie „inteligentnych” sterowników odszraniania.
Rotacja towaru oraz parametry powietrza otaczającego poszczególne meble mają znaczny wpływ na szybkość pokrycia szronem bloku chłodnicy. Niektóre sterowniki temperatury
posiadają funkcję automatycznego doboru ilości cykli odszraniania.
Potrafią one na podstawie długości cyklu odszraniania ograniczyć ich częstotliwość w ciągu doby, co ma również duże znaczenie, jeżeli chodzi o ilość ciepła niezbędną do odprowadzenia przez układ chłodniczy i zużycie energii elektrycznej.

Rys. 9. Zyski ciepła w regale chłodniczym [6]

Podsumowanie
Producenci mebli chłodniczych dostosowują aktualnie swoją ofertę produkcyjną do życzeń odbiorcy pod względem rodzajów i wielkości mebli dostosowanych do przechowywania różnego asortymentu towarów w różnych temperaturach.
Istnieje tendencja do zwiększania ilości modułów produkowanych mebli danego typu pod względem wymiarów gabarytowych i tym samym możliwość bardziej elastycznego dostosowania tworzonych ciągów chłodniczych do kształtu i wielkości obiektów handlowych. Elementami podnoszącymi jakość ekspozycji towaru w meblach są takie elementy jak półki szklane, lustra itp. stanowiące wyposażenie dodatkowe.
O wyborze sposobu zasilania mebla przez agregat wewnętrzny bądź zewnętrzny powinna decydować ilość mebli w danym pomieszczeniu. W obiektach o mniejszej powierzchni zaleca się stosowanie mebli z agregatami wewnętrznymi, które wymagają tylko doprowadzenia źródła zasilania elektrycznego. W większych obiektach korzystniejsze jest zasilanie ciągów chłodniczych z agregatów zewnętrznych.
Obecne tendencje w handlu produktami spożywczymi będą sprzyjać w najbliższym czasie rozwojowi produkcji i ciągłej modernizacji mebli chłodniczych.

Autorzy: mgr inż. Dorota Frohmberg – Systherm Chłodnictwo i Klimatyzacja Sp. z o.o., Poznań; dr inż. Grzegorz Krzyżaniak – Zakład Ogrzewnictwa, Klimatyzacji i Ochrony Powietrza, Instytut Inżynierii Środowiska, Politechnika Poznańska; Lucjan Kłos – Systherm Serwis, Poznań
Źródło: Chłodnictwo&Klimatyzacja

LITERATURA
[1] KRZYŻANIAK G., GAZIŃSKI B.: Zapotrzebowanie „zimna” dla mebli chłodniczych. Materiały XXXI Dni Chłodnictwa – konferencji naukowo-technicznej pn. Aktualne tendencje w rozwoju urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Poznań, 28–29 września 1999.
[2] Materiały informacyjne firmy JBG 2 n/t lad chłodniczych, lad mroźniczych, urządzenia typu MIX, regałów chłodniczych, szaf chłodniczych, wysp mroźniczych. www.jbg.com.pl.
[3] Materiały informacyjne Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego „COLD” s.c. n/t witryn chłodniczych, regałów chłodniczych, szaf chłodniczych.
[4] Materiały informacyjne firmy ES SYSTEM K n/t lad chłodniczych, wysp mroźniczych regałów chłodniczych www.essystemk.pl.
[5] Praca zbiorowa pod red. B. GAZIŃSKIEGO.: Technika Chłodnicza dla praktyków. Przechowalnictwo i transport. Wydawnictwo Systherm Serwis Poznań 2003.
[6] RIGOT G.: Verkaufsmöbel. Präsentation und Verkaufshilfe durch Kühleinrichtungen. Technik-Anwendug-Auswahlkriterien-Wirschaftlichkeit. Verlag C.F. Müller Karlsruhe 1993.